Tết Thầy: Một nét đẹp văn hóa lâu đời

Vĩnh Xuyên - TVS
Sưu tầm và mãi ghi nhớ

Từ bao đời nay, làm con - làm cháu - làm học trò, ngày Tết trước hết phải nhớ đến ông bà, tổ tiên, nội ngoại… Sau đó là nhớ đến thầy, người châm ngọn lửa trí tuệ, thắp lên ước mơ và tương lai, hun đúc con người thành tài năng. Vì thế người xưa có câu:

Ngày mồng bốn có đi đâu thì đi, như thăm bạn bè, người yêu, đình đám, du xuân, xóm giềng…

Nhưng ngày mồng một đầu năm phải là nhà bên nội. Mồng hai tết vẫn đậm đà đó là lúc về thăm quê mẹ, quê ngoại để chúc Tết các bậc bề trên. Mồng ba vẫn còn Tết nên vẫn còn cho nghỉ lễ, để thăm hỏi chúc mừng…Và đặc biệt ngày này chính là ngày của học trò đi thăm và chúc Tết Thầy.

Dù ngày nay là người nông dân tay lấm chân bùn hay ông nọ bà kia, lên xe, xuống ngựa, xênh xang mũ áo…và cho dù, nay vẫn ngụ ở nơi làng quê hoặc đã muôn dặm hải hồ, kinh thành hoa lệ, tới năm châu bốn biển…người học trò đều tự cảm thấy mình có nghĩa vụ phải đi chúc Tết Thầy, nói gọn là "Tết Thầy"

Theo phong tục, từ trước Tết nhiều ngày, học trò thường đến nhà thầy, mang theo chút lễ vật gọi là chút tình nghĩa, có khi đơn sơ cây nhà lá vườn hay một phong bánh , gói trà ngon …để rồi mồng ba đến nhà thầy lễ trước bàn thờ sau đó cầu chúc thầy cùng gia quyến an khang, thịnh vượng…

Đi Tết Thầy, nếu còn nhỏ có ba mẹ đi cùng. Nếu trưởng thành tự đi một mình hoặc cùng đi với bạn đồng môn. Đến nhà thầy phải áo quần chỉnh tề, nói năng nghiêm trang, lễ phép…Nếu thầy nhờ trò đi pha trà thì xem như đó là một vinh dự vì vẫn được thầy coi mình là học trò cũ như ngày nào…

Cho nên càng có học vị, có quyền cao chức trọng, người học trò xưa càng khiêm nhường lễ phép:

Tết Thầy là nét đẹp văn hóa có từ lâu đời, đã ăn sâu vào ý thức, vào tiềm thức từ học trò đến các bậc cha mẹ học trò. Người xưa nói: "Chỉ lễ bạc tâm thành là được". Điều đó có nghĩa: "Không cần vàng bạc châu báu, mâm cao, chỉ cần tấm lòng chân thành, thể hiện nhân cách sống là đủ"

Ngày nay, con người và nếp sống có đổi khác nhưng có một điều không khác là tình thầy trò vẫn được giữ y nguyên thuần phong mỹ tục. Thầy vẫn ra thầy, trò vẫn ra trò.

Tuy về sau, phong tục Tết Thầy đã bị mờ nhạt đi phần nào, nhưng trên khắp mọi miền đất nước, mỗi độ xuân về, các nếp sống đẹp lại có điều kiện phục hồi và phát triển. Tục Tết Thầy là một trong nét đẹp ấy, đang được phục hồi và phát triển ở khắp nơi như các trường học tổ chức "Mừng Ngày Nhà Giáo", để người học trò có dịp bày tỏ tấm lòng tôn sư trọng đạo, thể hiện sự tri ân, quý trọng Thầy Cô…

Nhân ngày xuân, nhắc lại một nét đẹp xưa, một thuần phong mỹ tục lâu đời, âu đó cũng là "giữ gìn và phát huy cái hay, cái đẹp truyền thống mà bao đời ông cha ta đã truyền lại"

 "Tôi nay ở tuổi cổ lai hy
Tân Mão đặc san sung sướng chi
Trường cũ trò xưa bao thổn thức
Thầy Cô ngày ấy nghĩa tình ghi"