GS Phạm Đức Liên
Texas màu xanh lá cây - tiểu bang rộng thứ 2 của nước Mỹ
A. Dẫn nhập:
1. Sau một chuyến tham quan (Texas) cho biết sự tình - Bobby Jindal, Thống Đốc tiểu bang Louisiana - trở lại Baton Rouge, nói với các ký giả rằng: "Quí vị tới Texas mà coi - cả dãy phố ở Austin, cả khu nhà ở Houston, ... là dân từ Louisiana kéo sang lập nghiệp!".
2. Rồi Sam Brownbask, Thống Đốc tiểu bang Kansas - bảo quí vị nhà báo ở Topeka: " Sưu không cao, thuế không nhiều - Texas là một mô hình kiểu mẫu cho nhiều tiểu bang, trong đó có Kansas - để dân chúng an cư lạc nghiệp". "Texas, Chầy đíp lọ" = Texas ơi, anh yêu em - từ đó!...
3. Tháng 2 năm 2014, phát ngôn viên của Occidental Petroleum Corp. (Fortune 500 rank ở hạng 129, 2011 revenues $ millions là 20,000 hay 20 tỉ đô, số công nhân là 11,000): “Hãng di chuyển từ LA (California) xuống Houston (Texas)”.
4. Ngày 28 tháng 4 năm 2014, tin Reuters cho hay: Toyota sẽ dời "US Sales Headquarter" từ CA(1957) qua Texas (Austin). Chỉ 3 tháng đầu năm 2014, Toyota bán khắp thế giới 2.58 triệu chiếc xe (GM : 2.42 triệu chiếc và Volswagen hạng ba với 2.4 triệu xe). Trong 2 năm liên tiếp (2012, 2013) hãng xe Toyota sản xuất và bán mỗi năm 10 triệu xe (hạng nhất hoàn cầu). Thật đáng ca ngợi - mấy ông lùn.
5. Cụ thể nhất là với dân số 26 triệu người (là tiểu bàng đông dân thứ 2 sau California) dân Texas để dành được nhiều tiền (nhiều công ăn việc làm, nhà cửa, giá cả phải chăng, giá sanh hoạt vừa phải ...) hơn bất cứ dân tiểu bang nào khác - trong savings deposits là $62 tỉ đô la. Trong khi với 38 triệu người, dân California để dành trong 25 savings institutions là $31 tỉ đô la. (Nguồn: The 2014 Almanac, trang 566- trang 589).
6. Trong 10 năm gần đây (từ 2005), nhiều người từ khắp Hoa Kỳ (kể cả Golden State California) dọn về Texas. Rick Perry - Thống Đốc tiểu bang Texas ước lượng mỗi ngày có trên dưới 1,000 người (tính trung bình là 200 gia đình). Như thế mỗi ngày Texas có thêm 200 đơn vị gia cư, làm sao mà giá nhà ở Texas chẳng lên hương!. Cụ thể một căn nhà 2,500 SF tại khu trung lưu Houston với 4 phòng ngủ, tháng 3 năm 2014 giá là $250,000 đô trong khi năm 2013 chỉ phải mua với giá dưới $200,000 !. Thống kê cho hay: từ July 1, 2010 đến July 1, 2013, dân số Texas đã tăng 5.2% trong khi toàn nước Mỹ chỉ tăng 2.4%, và California là 2.9% (Nguồn US Census Bureau).
7. Đầu thế kỷ 20, Texas chỉ là vùng bao la (269,000 square miles), tiểu bang rộng thứ 2 của nước Mỹ (thứ 3 là Calif), cho dù đã phát hiện ra mỏ dầu lửa đầu tiên ở Beaumont, ngày 10 tháng 1 năm 1901 sau đó là khắp Texas và dưới sâu vịnh Mexico. Hôm nay - Texas là miền đất hứa cho cả nước Mỹ - nhất là sau cơn khủng hoảng kinh tế 2008, đến hôm nay (May 2014) cũng chưa hồi phục được.
B. Cả Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ nhìn về Texas:
Rick Perry, Thống Đốc Texas và tấm bảng “ Những công ty hàng đầu quốc tế đang dọn về Texas” từ 2004.
I. Những tiểu bang đóng góp mãnh liệt cho sự phát triển kinh tế Hoa Kỳ:
a. Với 50 tiểu bang lớn nhỏ (lớn nhỏ về diện tích, dân số, tài nguyên thiên nhiên, và tư bản…) thế nhưng 3 tiểu bang New York, California, Texas – đóng góp nhiều nhất cho sự hưng thịnh của Mỹ (2012, Gross State Produce = GSP của Calif., Texas là $2 trillions hay 13% của GDP của toàn quốc. Năm 2012, GSP của Texas là $1.4 hay 9% của Gross Domestic Product. New York đứng hạng 3). (New York sẽ được đề cập tới trong bài sau – cùng với mấy tiểu bang vùng New England (The Spirit of America). Đa tạ. )
b. Đất rộng thênh thang, tài nguyên phong phú, tư bản dồi dào… thế nhưng con người vẫn là yếu tố quyết định: thông minh và chăm chỉ, kỷ luật. Bảng dưới đây so sánh thành phần tổng quát về dân số (2013) của Calif và Texas.
| California |
Texas |
|
| Dân số |
38 triệu |
26 triệu |
| Mật độ |
245 người/ sp. mi |
100 người/ sp. mi. |
| Sắc dân |
74% trắng |
81% trắng |
| 6.6% đen |
12.3% đen |
|
| 14% Á châu (vàng) |
4% Á châu (vàng) |
|
| 38% Mỹ La tinh |
38% Mỹ La tinh |
|
| Khí hậu |
Ít mưa, Ôn hoà (dọc bờ biển), Thay đổi nhiều
(nội địa) |
Mùa hạn hán, mùa lụt lội, mùa bão tuyết,
mùa lốc xoáy… |
c. Báo Forbes xếp hạng 10 thành phố phát triển kinh tế mạnh và nhanh nhất trong năm 2013 thì có 4 thành phố thuộc Texas ( hạng 1 là Austin, Houston thứ 2, Dallas thứ 3, San Antonio thứ 9…), và rồi – trong bão lốc kinh tế, tài chánh năm 2008 - của nước Mỹ và toàn cầu thì Texas trơ gan cùng tuế nguyệt – giai cấp trung lưu, những chuyên viên kỹ nghệ mạng (cybertechnologists)… cứ đổ dồn về đây kiếm việc. Bằng chứng là năm 2010, Texas có trên 350,000 triệu phú (hạng 2 toàn quốc) – và từ 10 năm nay, Austin trở thành Silicon Hills với những Silicon Laboratories và ADM và semi conductor design, với major offices for Google, Facebook, EA games, Apple, Texas Advandced Computing Center, Texas Instruments Perot Systems, EDS … (Nguồn: Bureau of Economic Analysis = BEA).
Vùng tam giác đô thị (Dallas/Forth Worth, San Antonio, Houston) với 17 triệu dân là thành trì kinh tế
II. Texas: đất lành chim đậu:
Thưa quí độc giả, mười trang giấy tả cảnh, tả tình (easy talked than done!) không bằng một tấm hình. Năm ba tấm hình không bằng một bảng thống kê - với những con số chính xác (do more than talk) = tượng số. Dưới đây là những bảng thống kê về từng vấn đề - liên quan đến 50 tiểu bang của Mỹ. Xin quí vị đọc lướt qua mà chỉ chú ý đến hai tiểu bang Calif (CA) và Texas (TX) vì đó là 2 tiểu bang “Kỳ phùng địch thủ” (next to next) trong chiều hướng cứu nguy kinh tế Hoa Kỳ - mà từ năm 2008 - vẫn chưa phục hồi toàn diện. CA hay TX là leading state?
1. Sự tăng trưởng dân số của CA, TX trong 12 năm từ 2000 đến 2012:
a. Vào đầu thế kỷ (năm 2000) dân số CA là 34 triệu người (người viết xin phép được tính tròn) – liên tiếp tăng trưởng trong 12 năm (do sanh sản tự nhiên của dân chúng và do di dân ) để năm 2012 là 38 triệu: tăng thêm 4 triệu (tức 12.3%)
b. Tương tự, năm 2000 dân số của TX là 21 triệu, tăng trưởng không ngừng trong suốt 12 năm để đến năm 2012 lên đến 26 triệu dân ( tức 25%). Trong khi đó toàn nước Mỹ tỉ số gia tăng (% change) chỉ là 11.5%. Tỉ lệ tăng trưởng dân số của TX gấp 2 lần CA về dân số.
c. Thống Đốc Pery đúng – khi ông bảo: “Mỗi ngày có 200 gia đình di dân tới Texas”.
2. Tỉ lệ thất nghiệp của 2 tiểu bang “Silicon States”, 31 tháng 12/2012
a. Trong khủng hoảng kinh tài năm 2008 thì CA là một trong mấy tiểu bang bị nặng nề với tỉ lệ thất nghiệp - cuối năm 2012- vẫn còn là 10.5%. Thiệt thòi nhất là mất nhân tài (1) - (CA có 33% dân chúng có bằng cử nhân, cao học /master), tiến sĩ /PhD, thạc sĩ /Post Doctorate’s Degree – trong khi TX có 25%)- tạm biệt qua các tiểu bang khác kiếm việc làm , nhất là TX.
b. TX thì đất còn rộng (269,000 sp.mi. chỉ thua Alaska – hạng 1, với 10% là sa mạc – trong khi CA rộng 164,000 sp.mi. hạng 3, với 25% diện tích là sa mạc) – các hãng xưởng còn có đất dụng võ, mọc lên như nấm dại khắp nơi - nhất là vùng tam giác đô thị Dallas/Fort Worth, Austin, San Antonio, Houston - với 60,000 sp.mi. hay 160,000 km2, bao quanh bởi 3 xa lộ I35, I45 và I10 – do đó dù dân số có tăng trưởng 25% trong 12 năm và tỉ lệ thất nghiệp cũng chỉ có 6.8% mà thôi (toàn quốc là 8.1%). Người viết dựa vào The 2014 Almanac. Tài liệu nầy phát hành vào tháng 11 năm 2013- vả lại những con số của từng quarter (quí) năm 2013 chưa được phối kiểm (double check for accuracy).
(1): Nhân tài được chia làm 2 loại: Nhân tài xuất chúng (genius) như Bill Gate, Steve Jobs .. nói là thần đồng thế nhưng 2 ông nầy vẫn qua cao đẵng hay đại học 2, 3 năm cho có căn bản tối thiểu và từ trung học đã quá xuất sắc trong SAT, ACT … Còn lại là nhân tài phải có huấn luyện bài bản ở đại học và hậu đại học (cao học, tiến sĩ, thạc sĩ …) Nước Mỹ hiện có 3,000 Post Doctoral Fellows về khoa học kỹ thuật = STEM (học từ 11 đến 19 năm đại học)- trong đó có 20 người Mỹ gốc Việt.
3. Người Texas không phải đóng thuế thu nhập tiểu bang (not to have "State income tax"):
- Texas là 1 trong 7 tểu bang mà dân chúng không phải đóng "thuế thu nhập tiểu bang". Dù Sales and gross receipts taxes = 77% thế nhưng vẫn thấp hơn CA là 34.4+49.0/Individual income taxes = 83.4%. Đặc biệt là Texas không đánh thuế hầu hết những công ty/tổ hợp kinh doanh (corporation net income taxes) - làm gì mà những công ty hàng đầu quốc tế - chẳng đầu tư ở TX?. Rõ ràng hơn, trong khi dân TX đóng trên dưới 3,500 đồng/năm - kể cả mọi thứ thuế đóng cho tiểu và liên bang - thì dân CA phải đóng khoảng 5,000 đồng (còn dân New York phải đóng khoảng 7,500 đồng).
- Xin được nhấn mạnh rằng: Income per capita (2012) của CA là $43,500, TX là $40,500. Công chức liên bang làm việc ở CA là 168,000 người (lương trung bình $77,000), ở TX là 144,000 người (lương trung bình là $70,000). Tóm lại, tiền thu nhập của người dân CA hay TX là ngang ngang nhau. Cũng thế, Income per capita của Mỹ hay Canada chênh lệch không là bao (khoảng $5,000) nhưng dân Canada đóng thuế nhiều hơn để có medicare ngay từ khi lọt lòng mẹ, đến khi từ giã cuộc đời thần tiên mà không cần trả co-pay dù chỉ là một xu (penny). Canadacare là một kiểu mẫu cho Obamacare. Canada - quả là xã hội chủ nghĩa - mà người giầu và kẻ nghèo có đời sống không quá cách biệt.
4. Nền móng căn nhà Texas nằm trên mỏ dầu hoả - giá xăng được mô tả là thấp ở Texas.
a. Dầu thô (crude oil), 2012, CA sản xuất được 196,500,000 thùng (mỗi barel chứa 42 gallons)- và Texas khai thác được 729,500,000 thùng. Mỏ dầu hoả dự trữ của Mỹ hiện có 23.3 tỉ thùng (23.3 bil barrels). Năm 2012, toàn nước Mỹ sản xuất 2,374,021,000 thùng dầu thô - thế nhưng vẫn phải nhập cảng từ Vịnh Ba Tư thêm 7,412,000 barrels! Dầu hoả mãi mãi là nguyên nhân của chiến tranh!.
b.
mỗi gallon xăng, dân CA phải trả thuế là 72 cents – TX là 38.5 cents (trung bình toàn quốc là 49.5 cents)
5. Việc làm dễ kiếm, các thứ thuế nhẹ nhàng, tiền để dành chút chút: (dân TX có $62 tỉ trong money market = savings accounts), giá nhà vừa phải … làm chi mà chẳng mua cho đẹp cuộc đời.
a. Trong khủng hoàng kinh tài 2008, cả nước Mỹ nhìn về Texas - nhất là giới trung lưu. Xứ cò bay mỏi cánh (cứ 7 người dân TX thì 1 là nông dân làm việc trong 245,000 nông trại/ trung bình 520 acres per farm) – là Silicon Hills, Silicon Prairie … - việc làm của thành phần trung lưu tăng 14.5% - của giới thượng lưu tăng 24% (chất xám chảy về vùng trũng TX) được dầu hoả thắp sáng - rực rỡ một góc vành đai mặt trời).
b. Giá nhà ở 2 tiểu bang “Silicon States” CA và TX:
“Tôi thương nước Việt dạt dào,
Cali, Tếch dựt – trái đào, lúa thơm! “ …
2013, giá nhà trung bình (median price) ở CA từ $237,000 đến $808,500, ở TX từ $136,000 đến $231,300.
6. Vài bảng thống kê bổ túc:
a. Nợ nần, 2011, (State finaces debt, 2011) của nước Mỹ và CA, TX.
- Golden State (CA): 150 tỉ Mỹ kim, Silicon State (TX): 39 tỉ (tính tròn cho dễ nhớ)
- Tài khoá 2011 bắt đầu từ 1/10/2010 và chấm dứt 30/9/2011
b. 10 tiểu bang có nhiều du khách nhất: CA hạng nhất, TX thứ 4 (2011).
- Dịch vụ du lịch ở Cali thu được (2011): 105 tỉ đô, TX là 55 tỉ.
- Ba thành phố của TX: Houston, San Antonio, và Austin - đầy hứa hẹn trong tương lai. Du khách toàn cầu viếng nước Pháp nhiều nhất (năm 2012 là 83 triệu người) thứ hai là Mỹ (67 triệu), thứ ba là Trung Cộng (58 triệu), đồng hạng là Tây Ban Nha, thứ năm là Ý (46.5 triệu du khác).
c. 50 hải cảng bận rộn nhất ở Mỹ, năm 2011, cho xuất nhập cảng hàng hoá.
- Chỉ trong 10 thương cảng dẫn đầu, CA đã chiếm 2 là Long Beach và Los Angeles với khối luợng hàng hoá xuất nhập khổng lồ là 145 triệu tấn (2011). (Một tấn (ton) = 2,240 lbs hay 1,000 kgs), TX có 3 cảng là Houston, Beaumont và Corpus Christi với lượng hàng: 382 triệu tấn.
- Texas có 750 phi trường (thứ hai Hoa Kỳ về số sân bay), trên 1 triệu thợ thuyền làm công tác bốc dỡ hàng hoá dọc duyên hải. - miền dầu lửa- ở 1,150 hải cảng lớn nhỏ. Dallas / Fort Worth là một kho hàng khổng lồ. Các xe tải tiếp cận với 95% dân toàn quốc trong vòng 48 giờ - và với 40% siêu thị, trung tâm thương mại trong 24 giờ. TX có diện tích (696,000 km2) lớn hơn 2 lần Việt Nam (331,200 km2).
C. Lời kết:
1. Từ sau cuộc khủng hoảng 2008, cứ mỗi đầu tháng, Bộ Lao Động thông báo cho toàn dân Mỹ có bao nhiêu công việc mới trong tháng trước (thí dụ: 80,000 cho 50 tiểu bang) – thì có từ 12%-15% là công việc ở TX. Trong đó trên dưới 35% là công việc về kỹ thuật cao (high tech) tức là giới trung lưu (4-year college and up trong STEM). Sau cả chục năm xây dựng những hạ tầng cơ sở (cả thập niên chót của thế kỷ trước) - từ đầu thế kỷ đến nay (coi như 3 lần liên tiếp của những kế hoạch ngũ niên) kinh tế của Texas phát triển ngoạn mục – nếu không muốn nói là tuyệt vời. Vị giáo sư kinh tế học thuộc Viện Đại Học danh tiếng (trong top 25 national universities, 2013) bảo với người viết: “ Ông tin tôi đi, TX đã và đang là cứu cánh của xứ Cờ Sao. TX đang đưa nước Mỹ qua cơn bĩ cực và còn cứu cả thế giới nữa/ Why Texas will survive the collapse of the world economy – vì chúng mình là một xã hội tiêu thụ mua hàng từ năm châu bốn biển – mà Dallas / Fort Worth là một đại căn cứ hậu cần!.
2. Cầu mong “Hồng Ân Thiên Chúa” và “Hoàng Ân Đức Phật” - trải một lớp thật đều – trên đất nước Cờ hoa nầy – cho CA phục hồi thật sự - ngỏ hầu cùng TX đưa Hoa Kỳ trở lại ngày tháng huy hoàng 1999/2000 (tỉ lệ thất nghiệp chỉ 4%). Là hai tiểu bang “kỳ phùng địch thủ” - thế nhưng CA và TX lại “chung lưng đấu cật” - quyết đưa nước Mỹ qua cơn bão táp của thời thế
“Cali đi dễ khó về,
Tếch dựt - thắm thiết- khó về dễ đi !”
3. “Jamais deux sans trois” (ngạn ngữ Pháp, đã có hai ắt phải có 3). Ba là 48 tiểu bang còn lại của Mỹ (New York, Massachusettes, Washington, Alaska, Hawaii …) và DC). Tất cả cùng vươn lên đưa Hoa Kỳ trở lại “đường xưa lỗi cũ” (back on track). God Bless America and In God We Trust.
4. Nước Mỹ phải và mãi mãi là người anh cả của Thế Giới Tự Do – phải hùng mạnh và quyết tâm bảo vệ các nước đàn em trước hiểm hoạ xâm lăng cỏi bờ của họ. Giàn khoan Phước Long (tháng 1 năm 1975) - người Mỹ để VNCH lọt vào tay Miền Bắc. Tháng 5, 2014, giàn khoan Trung Cộng HD981 xâm nhập vùng biển Việt Nam (cách bờ biển Việt Nam 120 hải lý) – Hà Nội kêu gọi Hoa Kỳ và thế giới. Khủng hoảng kinh tế 2008 chưa qua - người Mỹ làm ngơ!?? (talk more than do). Còn nhiều lý do nữa là: Phải chăng trữ lượng dầu hoả trong thềm lục địa Việt Nam (khoảng 4.4 tỉ thùng – so với Venezuela = 298 tỉ thùng, Á Rập Saudi= 268 tỉ thùng, Iran = 155 tỉ thùng, Iraq= 141 tỉ, Libya= 48 tỉ, China=25 tỉ…) không bằng giao thương với Trung Cộng. Năm 2012, Mỹ xuất cảng hàng hoá qua China $110 tỉ đô và nhập cảng từ Trung Cộng $426 tỉ, cán cân thương mại Mỹ bị thâm hụt 316 tỉ đô. Buôn bán với Nhật, Mỹ cũng thâm hụt 76 tỉ đô (+70 tỉ, -146 tỉ nhập)…
5. Người Trung Hoa vốn thông minh, cần cù, và thâm sâu. Giàn khoan HD981 như dạy chánh phủ Việt Nam hiện nay một bài học nữa (bài học đầu, năm 1979, do Đặng Tiểu Bình) – đồng thời như thách thức Hiệp Chủng Quốc Mỹ/ trong tranh chấp Biển Đông và Biển Bắc Thái Bình Dương (lần nầy là Tập Cận Bình vốn là CS quí tộc)!- nhất là sau khi giới chức thẩm quyền của Mỹ đã ném những viên sỏi - từ nhiều góc ven bờ Thái Bình Dương – cho dẫu biết Chủ Tịch Cộng Hoà Nhân Dân Trung Hoa là một người sắc bén (theo nhận định của các ký giả Âu Mỹ) về Tập Cận Bình).
Yêu dòng giống Tiên Rồng,
Đoàn kết - xiết tay nhau,
Là con Lạc – cháu Hồng,
Ngoại xâm - chống - từ lâu!
Indy (Indianapolis) tháng 5/2014
những chiều uất hận vì giàn khoan HD981
Phạm Đức Liên, EdD
Giáo sư Sử Địa các trường Trịnh Hoài Đức (Bình Dương), Nguyễn Trãi (Sài Gòn)
Former Prof. (Math)
Central Piermont Community College, N.C.