Cay Da

   Nếu tình cờ có ai hỏi bạn “Cảnh vật nào bạn cho rằng đẹp nhất trong đời mà bước chân bạn từng đi qua?”. Chắc hẳn bạn phải lần lựa dăm ba phút, lục lọi trong ký ức những hình ảnh từ một cuộc du lịch gần nhất hay là trong tuần trăng mật, hay hơn nữa trong những cuộc hẹn hò với người tình, làm một sự so sánh thật nhanh trong đầu trước khi bạn có thể xác định..”Vịnh Hạ Long…Chùa Thiên Mụ… Thác Cam Ly… Chùa Một Cột.. Tháp Hững Hờ ở Bà Rị nước Pháp….Thác Ná Thở ranh giới nước Mỹ và Gia Nã Đại…”

    Nhưng nếu bạn hói tôi câu hỏi nầy, tôi sẽ không một chút do dự trả lời cho bạn biết rằng … ”cây Đa già ở trường Nam Trung Học Trịnh Hoài Đức là một sinh cảnh đẹp nhất trong ký ức tôi.”. Chắc bạn sẽ phì cười vào mặt tôi và bảo:

    - Làm gì có cây Đa nào ở trường Nam.

    Bạn thật đúng nhưng tôi cũng không sai tí nào.

    Buổi nhập học đầu tiên sau khi trúng tuyển vào lớp Đệ Thất, với những bước chân ngập ngừng và bỡ ngỡ, sau khi bước qua cổng trường, hình ảnh đầu tiên đập vào đôi mắt rụt rè tôi là một tàng cây cành lá xanh mướt, xum xoe, một vài chùm bông đỏ rực điểm hồng đó đây trên nhánh. Vẫn còn là một chú con trai nghịch ngợm, mới hôm qua tôi vẫn còn bắn cu-ly, thãi đáo, bắn chim, đánh trỏng, quýnh lộn với những thằng bạn lớp Nhất cùng trường; nhưng hôm nay tôi bổng cảm nhận một cái gì đó thoáng đổi khác trong tôi, với bộ đồng phục áo trắng quần xanh và phù hiệu Trịnh Hoài Đức trên ngực tôi bổng có một chút gì đó tự hào về chính mình, cả xóm đạo Búng lúc bấy giờ chỉ có duy nhất mình tôi học trường Trịnh Hoài Đức thôi, phải chăng vì chiếc áo trắng học trò nầy mà tôi trở thành một thư sinh áo trắng như mọi người từng gọi.

   Nhìn tàng cây lá xanh tôi tự hỏi đây là cây gì nhỉ, quê Búng tôi có thật nhiều loại cây ăn trái và rất dễ nhận. Cứ thấy mấy trái cây chín đen, đỏ hay quả còn xanh với mủ vàng chạy quanh thì tôi biết đó là cây măng cụt. Còn có cây quả thật to xù xì và như có đinh xung quanh thì tôi biết đó là cây sầu riêng. Có cây quả dính chùm lớn hơn ngón cái tôi một chút, treo lủng lẳng như những giọt nước mắt cá sấu thì tôi biết đó là cây dâu. Có cây mọc thẳng đứng như cây thước mà cái quả xanh của nó tôi thường thấy má thằng bạn tôi mua về nhai nhóp nhép rồi phun phì phèo màu đỏ choét thì tôi biết đó là cây cao….. Còn cái cây nầy tôi chưa từng thấy qua bao giờ, chẳng thấy quả của nó đâu nhưng trông dáng dấp thật quen thuộc.

   Buổi nhập học đầu tiên trôi qua thật nhạt nhẽo không đúng với sự náo nức như tôi tưởng, không bạn bè quen biết, mấy ông giáo sư già quá nghiêm nghị, cả lớp học im thin thít không có lấy một tiếng la ơi ới nào như lúc tôi còn ngồi ở lớp Nhất, tới giờ ra chơi cũng chẳng thấy ai chạy ra sân bắn cu li hay chạy rượt nhau làm như sợ dơ áo quần, tôi lần tay tìm những cục đạn cu-li đang nằm buồn tênh trong túi quần, tôi đã dự định sẽ trổ tài bắn cu-li hôm nay cho những thằng bạn mới, nhưng buồn thay xung quanh tôi chỉ toàn những khuôn mặt xa lạ. Không biết làm gì trong giờ ra chơi, mắt tôi bắt đầu nhìn quanh quất xa gần làm quen với trường học mới mẻ nầy, lớp học của tôi nằm sát hàng rào với trường Tiểu Học Cộng Đồng, nhìn xa về phía văn phòng Hiệu Trưởng. Hình ảnh tàng cây xanh kia lại đập vào mắt tôi nhưng lần nầy tôi biết vì lý do gì nó trông quá quen thuộc, bạn tôi thường rủ tôi vào Chùa với má của nó vào những dịp lễ Cúng rằm và trên đường về, hai đứa bọn tôi thường nhìn lên mảnh trăng tròn đang lơ lửng giữa bầu trời để xem chú Cuội còn đó hay không ? Thuở ấy người lớn bảo bọn tôi rằng vào ngày Rằm chú Cuội sẽ bay đi tìm Hằng Nga và nếu tìm được, hai người sẽ trở về trần gian và chú Cuội sẽ không còn ngồi dưới gốc cây Đa nữa. Từ một khoảng cách xa, tàng cây sau văn phòng Hiệu Trưởng thật giống y như hình dáng cây Đa già chỉ là không có chú Cuội thôi, từ lúc ấy ở Trường Nam Trung Học Trịnh Hoài Đức có một cây Đa chắc chỉ riêng cho một mình tôi.

    Bạn đang cười và cho rằng tôi bướng bỉnh , ngoan cố, khi vẫn gọi đó là cây Đa thì tôi chịu nhưng tôi xin hỏi bạn :

      -Tại sao bạn là A mà không phải là B ?

    Có phải vì cha mẹ đặt cho bạn tên A và mọi người chung quanh đồng ý gọi bạn là A. Nhưng nếu khi xưa bạn được đặt là B thì nay mọi người đều gọi là bạn B phải vậy không? Tên của vạn vật chỉ là cái bản hiệu được ông bà ta gắn lên cho vật nầy hay cái nọ. Nếu khi xưa ông bà ta gọi con Chó là Mèo thì ngày nay nếu ai nói đến Mèo mọi người đều hình dung trong khối óc hình ảnh một con Chó..bạn hiểu ý của tôi không ? Dù bạn gọi đó là cây Phượng hay cây Điệp nhưng nó vẫn là cây Đa già của tôi.

   Những buổi học nhạt nhẽo năm Đệ Thất rồi cũng qua nhanh, tôi bắt đầu thích đến trường hơn vì dần dà những gương mặt xa lạ lại trở thành là bạn bè của tôi. Năm Đệ Lục lớp học tôi ở trên lầu và gần văn phòng Hiệu Trưởng hơn, trong giờ học tôi thường có thể nhìn thấy một phần tàng lá cây Đa già của tôi. Năm ấy vào giờ Việt Văn của thầy Đặng văn Thơm, tôi nhớ thầy có cặp môi chì, người lớn bảo vì hút thuốc quá nhiều, dù đã hơn bốn mươi lăm năm trôi qua tôi vẫn như còn thấy rõ bao thuốc lá Ruby xanh trong tay thầy và màu vàng chạch từ nhựa thuốc trên móng tay của của thầy, những kỳ thi Lục Cá Nguyệt thầy thường mang cặp kính mát thật đậm ngồi trên thành cửa sổ quan sát bọn tôi làm bài thi. Nhiều bạn tôi chép bài “cọp” dưới gấu áo rất sợ cặp kính nầy vì không biết thầy nhìn ở đâu, thầy chắc biết điều nầy nên doạ chúng tôi thì phải vì bình thường thầy không hề mang kiếng.

   Thầy còn trẻ và hình như là Giám Thị được nâng lên hàng Giáo Sư thì phải, hôm ấy đang lúc thầy đang thao thao bất tuyệt với tác phẩm “Bích Câu Kỳ Ngộ” một chuyện tình Liêu Trai giữa chàng thư sinh Tú Uyên cùng người đẹp Giáng Kiều trong tranh thì bên ngoài những cơn gió mát thoáng lướt qua trong buổi trưa hè nóng nực. Tôi lơ đãng nhìn tàng cây Đa xanh đang nhẹ nhàng đong đưa theo làn gió khiến tôi nhớ đến những đợt sóng lăn tăn đang chơi trò đuổi bắt với bãi cát vàng ở bãi biển Vũng Tàu mà tuần vừa rồi tôi được tháp tùng gia đình người dì tôi ra ngoài ấy. Rồi gió mỗi lúc càng mạnh lên, lồng lộng xô đẩy tàng cây xanh ngã tới nghiêng lui, thật mơ hồ lãng đãng, tôi bổng hình dung ra những cánh đồng lúa ngút ngàn chạy dài vô tận ở miền Tây với những cây lúa màu xanh đang ngả nghiêng chơi trò giựt giây với gió lộng……Bỗng dưng như có ai đang gọi tên tôi, giật mình khi nhận ra thầy Thơm đang đứng sát bên ghế tôi đang ngồi. Thầy bắt tôi đứng lên lặp lại những gì thầy vừa giảng, tôi chỉ biết ú ớ rồi đứng như trời trồng. Tôi bị thầy phạt đứng cho tới hết buổi học. Cuối năm ấy mặc dù tôi đứng hạng nhì toàn lớp nhưng trong danh sách lãnh thưởng cuối năm không có tên tôi vì bị điểm hạnh kiểm rất xấu trong Học Bạ, và thấy Thơm là giáo sư hướng dẫn lớp tôi năm ấy. Tôi rất buồn và giận thầy rất nhiều vì ở Đệ Thất tôi đã được lãnh thưởng cuối năm dù chỉ đứng hạng Tư.

    Nhưng không phải đấy là lý do duy nhất mà tôi nhớ đến thầy dù đã hơn bốn mươi lăm năm “bóng câu qua cửa sổ”. Thầy đã bỏ vào túi hành trang tôi một vốn liếng rất quí giá cho những tháng năm lưu lạc xứ người, đã mở cửa cho tâm hồn đầy mộng mị viễn vong tôi bằng tập thơ “Hận Tha La”. Sau khi lớp tôi học xong tác phẩm “Bích Câu Kỳ Ngộ “ mà theo tôi nghĩ rằng lời thơ quá cầu kỳ khó nuốt, mà làm sao nuốt cho trôi với lứa tuổi mười hai mười ba nào đã biết yêu thương, làm sao hiểu được tâm trạng dằn dặt thất tình mơ mộng của chàng thư sinh Tú Uyên, thế mà phải cố gắng tưởng tượng nặn ra những lời bình luận diễn đạt tâm tư của một chàng thư sinh đầy mộng mị cùng người tình Liêu Trai Giáng Kiều. Dù đã mất vài tháng mới học xong tác phẩm nầy nhưng tôi không nhớ được dù chỉ là một câu của bài thơ .

       Sau “Bích Câu Kỳ Ngộ” thì những lớp đồng khoá tiếp tục với tác phẩm “Lục Vân Tiên” thì phải; nhưng lớp tôi không một ai biết đến tập thư nầy vì thầy Thơm hướng những bước chân còn thơ dại của lớp tôi vào ngôi làng “Tha La” với tập thơ “Hận Tha La”. Chỉ với vài câu mở đầu cho tập thơ đã khiến tâm hồn còn thơ dại tôi một cảm giác bâng khuâng, tôi có thể nhìn thấy từng làn khói quyện nhè nhẹ vào mái tranh nghèo nàn của những mái nhà xiêu dẹo của đồng bào tôi, và mãi đến nay khi khẽ nhâm nhi những vần thơ nầy tôi vẫn tìm lại được những hình ảnh xa xưa ấy vì lời thơ quá bình dân, giản dị, nhẹ nhàng trong sáng. Theo ý nghĩ của riêng tôi một bài thơ càng có giá trị nếu để lại một chút gì dư âm trong hồn người đọc và ít ra người thưởng thức cũng nhớ được một vàì câu, những danh từ cầu kỳ trau chuốt được gán ghép khi đọc lên nghe rất hay, rất kêu nhưng vài tháng, vài năm sau chắc gì có ai còn nhớ tới. Ngay chính tác giả cũng đôi khi không nhớ nói gì đến người đọc. Tôi xin ghi lại những gì tôi còn giữ lại trong tôi bài thơ ấy dù hơn bốn mươi năm tôi chưa hề được dịp nhìn lại vần thơ nầy và cũng để cám ơn thầy Thơm dù mãi đến nay tôi không biết tin tức thầy, và tôi cũng không thấy tên thầy trong danh sách ban giảng huấn.