50 nam

Tình Thầy Trò: Hơn 50 Năm Tìm Lại!

(Viết Kính tặng: Thầy Lý Văn Trọng,
Và các bạn: Từ Minh Tâm, Lưu Thanh Bình)

Nguyên Thảo

     Người ta thường nói “Tìm lại” là kiếm được cái gì đã mất, tuy nhiên đây không phải là cái đã mất mà chỉ là không được khơi dậy mà thôi. Tôi chỉ làm một công việc là ôn lại những kỷ niệm của thời ấu thơ cùng với bạn bè đồng môn của trường Trung học Trịnh Hoài Đức ngày nào. Cũng chỉ viết mà chơi, đồng thời phụ họa cùng với Từ Minh Tâm và các bạn cùng trường, góp phần “hoa lá cành” cho trang nhà Cựu Học Sinh Trịnh Hoài Đức. Nhưng những sự bất ngờ đã đến, đến trong tư cách rất ư là tình cờ. Một: Nhận được tin tức của người em gái ngày nào ở trọ chung mà tôi đã đề cập đến trong bài “Cho tôi một lời tạ ơn”. Rồi hôm nay tôi lại viết một bài khác để “Tạ ơn” cho người “điều hành trang Web” và người bạn khác là Lưu Thanh Bình, một cộng tác viên đắc lực của trang Web.

     Bạn thử tưởng tượng tôi và Thầy tôi từ năm 1958 đã xa cách nhau rồi và từ ấy đến nay chưa hề có tin tức hay liên lạc lại. Thế mà, bây giờ chúng tôi lại trao đổi với nhau, cũng như trước đây cũng qua sự liên lạc của Từ Minh Tâm tôi đã được tin về Thầy Nguyễn Vũ Hải.

     Trở lại năm 1958, quả thật là xưa phải không bạn? Thuở ấy, trường Sơ Cấp Tân Phước Khánh mới được mở thêm lớp Nhì. Tôi không nhớ rõ sỉ số trong lớp là bao nhiêu, nhưng phỏng độ hơn 50, 60 học sinh vì không phải học sinh của trường Tân Phước Khánh không thôi, mà còn cộng thêm vào số học sinh từ trường Hóa Nhựt, Tân Long, Tân Hội, Vĩnh Trường chuyển ra nữa. Một ông thầy mới trẻ, đẹp trai rất có phong độ từ Lái Thiêu lên thường hay cỡi chiếc xe gắn máy Sachs của Đức (không biết có phải là Goebel hay không hay Beta gì đó). Dù là trẻ nhưng Thầy rất chững chạc và đạo mạo đúng như là nghề nghiệp: Đó là Thầy Lý Văn Trọng. Cũng như đa số các Thầy vào thời ấy, Thầy Trọng cũng thích văn nghệ và đánh đàn Măngđôlin rất ư là dòn dã. Những giờ Hoạt Động Thanh Niên, chúng tôi luôn được Thầy Trọng dạy những bài hát mới liên tục từ “Tía em hừng đông đi cày bừa, má em hừng đông đi cày bừa…”, cho đến “Khỏe vì nước kiến thiết quốc gia…” ngoài bài Quốc Ca và Suy Tôn Ngô Tổng Thống để chào cờ mỗi buổi sáng; rồi đến “Bạch Đằng Giang”, “Bóng Cờ Lau”, “Xuất Quân” (Dưới ánh ô vàng rầm rầm đoàn quân ta tiến…), Trưng Nữ Vương, “Ai bảo chăn trâu la khồ, chăn trâu sướng lắm chứ!…”, và cái bài gì mà tôi không nhớ tên tựa, nhưng mỗi lần Thầy bắt nhịp hát là thằng Em Úng nó hát thật lớn “Ắng ình inh eo ắm ươi àn a á…” khiến thằng Son phải la “mầy hát cái gì vậy Em Úng, người ta hát Nắng bình minh… còn mầy hát cái gì kỳ vậy!”. Thằng Son chỉ ghẹo thôi chứ thằng Em Úng nó ngọng cơ mà, làm sao mà nó hát cho đủ chữ được. Thằng Son mãi đến lớn không bỏ được tật lí lắc của nó. Đến năm Đệ Tứ lúc còn học ở trên Tân Uyên, sáng thứ hai chào cờ sau khi hát bài Quốc Ca xong đến hát bài “Suy Tôn Ngô Tổng Thống” đến đoạn “bài phong kiến bốc lột” không biết nó hát như thế nào đó mà những thằng bạn đứng bên nó bỗng phát lên cười khiến cả lớp cũng cười không thể hát được. Ông Tổng Giám Thị Mã Sấm tức quá bảo hát lại, tới đoạn đó lại cũng cười nữa, thế mà thằng Son không cười mới là hay. Ông Tổng Giám Thị quát cho một hồi rồi xếp hàng vào lớp, bỏ dỡ bài ca ấy. Sau 75 nghĩ lại thời ấy cũng may, nếu sau 75 mà như vậy chắc là đã có chuyện lớn rồi! Không ở tù thì cũng gặp rắc rối khó khăn!

     Có bài hát mà tôi cứ nhớ mãi không thôi, nó gắn liền với những kỷ niệm dấu yêu cả trường lẫn làng quê đó là bài mà Thầy Trọng đã dạy “Trường Làng Tôi” (Trường làng tôi không giây phút tôi quên dù cách xa muôn trùng trường ơi!…) của Phạm Trọng Cầu mà thuở đó tôi chỉ chép là Phạm Trọng cho nên tôi đã phạm một lỗi nghiêm trọng trong bài “Tân Khánh: Quê hương thời tôi lớn”, tôi đã viết tên Thầy tôi là Phạm Văn Trọng mà không là Lý Văn Trọng, tôi đành tạ lỗi với Thầy tôi! Một năm lớp Nhì được học giỏi, hát hay!

     Sau nầy, tôi có ghi lại những kỷ niệm đáng nhớ vào thời lớp Nhì ấy trong bài “Âm Nhạc Với Đời Sống” (với bút hiệu Đồ Ngông) như sau:

     “Đồ tôi vốn biết hát chút chút, hát với trẻ con mà Đồ tôi phải cầm thước gõ đầu thì được. Nhưng mỗi lần hát, trẻ con lại bụm miệng cười khúc khích vì tiếng Đồ tôi giống như vịt đẹt kêu lên khi bị người ta đuổi chạy. Thế mà Đồ tôi lại thích các bài hát, thế mới chết! Trong cuộc đời của Quý vị không biết thế nào, chứ Đồ tôi gần như có những kỷ niệm thiết tha và yêu quý không cùng mà dám chắc trẻ con Việt nam trên xứ Úc, hay bất cứ trên xứ nào cũng không thể có được. Vì rằng vào thời các giai đoạn ấy, trên đài phát thanh rất thường hay hát các bài hát ấy. Bây giờ thì có bài Đồ Ngông tôi nhớ tên, có bài chỉ nhớ được vài câu, có bài không biết tựa là gì, nhưng nó vẫn là kỷ niệm của Đồ tôi".

     Ngoài bài Quốc ca: "Nầy Công dân ơi! Quốc gia đến ngày giải phóng, đồng lòng cùng đi hi sinh tiếc gì thân sống...", trong lớp học đầu tiên ấy có mấy anh mấy chị; nào là Cờ, Tướng, Tự, Sơn, Chi, Son, Gõ, Năm...Và bên nữ chị Mây, Thay, Tuyết, Mới, Khởi, Băng Tâm...đứng sắp hàng mỗi sáng "nhóng mỏ" ca thật lớn, trong khi đó thì hai bạn đứng kéo cờ lên. Xong tới bài "Suy tôn Ngô Tổng Thống". Ôi! Bây giờ trong lứa bạn có người mất, người còn, những dáng trẻ con ấy không thấy nữa, đầu đã bạc, răng bắt đầu rụng, con cháu đầy đàn. Vào cuối năm lớp nhì cả lớp lại bùi ngùi, lau nước mắt tiển thầy Trọng đi động viên vào quân đội. Và năm sau lần đầu tiên viết chánh tả với cô giáo người Bắc: Vũ thị Hồng Ngọc. Cô đọc tựa bài "Cách định bệnh", có đứa thì viết đúng, có đứa viết "Cách địch bạch", đứa thì viết "Cách định bạch" rồi "địch bệnh" cùng nhau ngơ ngác. Khi bắt lỗi đứa ít nhất cũng là 8 lỗi, đa số đều trên mười lỗi lãnh "dê rô" ốc ngỗng. Tuy nhiên trong các thời gian ấy nào là bài "Khỏe vì nước", rồi "Ngày bao hùng binh tiến lên, bờ cõi vang lừng câu quyết tiến..." hoặc "Dưới ánh ô vàng rầm rầm hùng binh ta tiến.." rất khí thế. Lúc thầy Trọng còn ở trường thầy dạy nhạc nhiều lắm, có lúc thầy đem đàn Măngđôlin đàn đệm nghe dòn dã. Rồi có những ngày, các thầy ở trường khác quy tụ về vừa bắt giọng trò ca, các thầy cũng ca, Ôi! Thật là vui vẻ cả trường!

     Bây giờ những Thầy không biết ở nơi mô? Thầy Khuê thích thể dục thể hình đã mất đi từ năm 61 trong chuyến công tác ở trên Tân Uyên, Thầy Liệu, Thầy Viễn, Cô Cúc? Thầy Hòa và Cô Nga đã về Sài Gòn từ lâu. Thầy Di cũng đã “đi” rồi!

     Thời gian thấm thoát mà đã mấy mươi năm, ngày xưa trường học lèo tèo mấy xã mới có một trường; bây giờ trường Phổ thông Trung học khắp nơi. Mỗi tỉnh cũng thường có trường Đại học, học sinh ôi, sao đông ơi là đông. Mà nhân tài để làm cho đất nước tiến lên lại chẳng thấy. hay chỉ tại mình không đi đúng đường đó chăng?

     Thấy bây giờ để nhớ lại thời xưa, tình thầy trò lúc ấy thật là hiếm hoi như trời hạn mà trông mưa. Thế cho nên mấy mươi năm mới có được tin thầy, quả thật là đáng quý vô ngần. Điều ấy nếu mà tôi chẳng có “duyên” để viết. Thầy tôi không có duyên để đọc thì chắc cũng chẳng bao giờ lại được bắt tin nhau. Một cuộc truy tầm vòng vo mà Lưu Thanh Bình dí dỏm trong Email như sau:

     “Đúng ra là các anh nên cám ơn anh Tâm vì chính anh Tâm mới là người đầu tiên tạo điều kiện để thầy trò có cơ duyên hội ngộ sau nữa thế kỷ."
     Vậy là một người VN , nhờ sự giúp đỡ của một người Mỹ , đã làm cầu nối liên lạc cho hai người Pháp và Úc gặp nhau."
     Xin nói thêm anh Trọng là dân Lái Thiêu , bạn với những người anh họ của Thanh Bình , nhờ đọc bài " Người Hoa ở Lái Thiêu" trên trang THĐ mà nhìn ra đồng hương với nhau.
     Anh Thạch là "sư huynh" của Thanh Bình.
     Một niềm vui tinh thần cho người sáng lập ra trang nhà THĐ.
     Bình”

     Lưu Thanh Bình đã đúng, tôi và Thầy tôi trước tiên phải cám ơn Từ Minh Tâm mới là phải việc. Nhưng cái “duyên” mà Thầy tôi lại “mò” tới trang Web CHS Trịnh Hoài Đức mới là quan trọng. Tôi biết chắc là Thầy tôi không có học ở trường Trịnh Hoài Đức. Tôi sẽ không hỏi Thầy tôi về lý do mà chỉ để “đoán già đoán non” cho nó tăng thêm phần hấp dẫn. Thầy được sự lôi cuốn của bài Lưu Thanh Bình viết về “Người Hoa ở Lái Thiêu” để rồi Thầy “lưu ý” đến bài “Tân Khánh: Quê hương thời tôi lớn” của tôi. Thầy chỉ nhạy cảm với chữ “Tân Khánh” vì nơi đó thầy đã có dính líu trong một thời gian ngắn, Thầy cũng không ngờ trong bài viết lại có đề cập đến một năm ngắn ngủi mà đầy kỷ niệm của Thầy. Để rồi Thầy lại truy tầm Email của Lưu Thanh Bình trong “Sổ Lưu Niệm”, và Thầy rất khéo léo với Thanh Bình như sau:

“ Thân gởi chú Thanh Bình,
Xin lổi gọi là chú vì thấy email có số 1954, tôi đoán là năm sinh ,nếu đúng như vậy thì nhỏ hơn tôi mười mấy tuổi.
Tôi mới đọc bài "Ngưòi Hoa ở Lái thiêu " do Lưu Thanh Bình viết, tôi tìm trong "Sổ lưu niệm "của trường Trung học Trịnh Hoài Đức và may mắn tìm được địa chỉ nầy của chú.
Đọc xong bài viết, tôi biết ngay tác giả là người Lái Thiêu 100% , vì mọi sự kiện và nhơn vật trong truyện rất chính xác như tôi từng biết hồi còn nhỏ ở quê nhà; tôi sanh quán tại chợ Laithiêu, nhưng không có học trường THĐ, chỉ có hồi thời Tiểu học có học tường Laithieu, bạn học thửơ đó sau làm thầy giáo rất nhiều như thầy Phúc, thầy Tại , thầy Nghị, thầy Chiểu, thầy Ren, cô Lôi , cô Khứ, cô Khiết...
Trong truyện có nói tới võ sư Quí, và bà tám Ngắn, đó là dì tám của tôi . Tôi cũng lai Tàu, 1/4 thôi, khai sanh hồi trước có ghi hai Minh Hương trong dấu ngoặc.
Dài dòng về tôi, quên hỏi chú Bình phải ở bên phía chợ cũ không? vì bên chợ mới tôi biết gần hết mấy gia đình Tàu Việt.
Chú Bình có email của người tên Nguyên Thảo, tác giả bài Tân Khánh quê tôi...? Nếu có cho tôi xin , có thể là người tôi quen vì tôi có ở Tân Phước Khánh một thời gian ngắn.
Rất vui mừng biết được thêm một đồng hương ,mong có dịp gặp lại.
       Trọng / Paris.”

     Quả thật Thầy tôi đã biết “học trò” của Thầy đã viết bài “Tân Khánh: Quê hương thời tôi lớn” rồi. Nhưng Thầy muốn truy tầm và xác minh, thế thôi! Thế là Thầy trò hội ngộ sau hơn nửa thế kỷ trôi qua.
Một người (ở) Pháp phải nhờ đến một người (ở) Việt Nam; người (ở) Việt Nam nhờ đến một người (ở) Mỹ để nối kết một người (ở) Pháp với một người (ở) Úc. Lưu Thanh Bình thật là thông minh và có óc hài hước đáo để.

     Và Từ Minh Tâm cũng chia sẻ niềm vui như sau:

“Rất vui khi thấy anh em, thầy cô liên lạc được với nhau
Tâm”.

     Thế là, nhờ Từ Minh Tâm mở ra trang Web mà CHS Trịnh Hoài Đức đã có tiêu điểm để nhìn, để hoạt động, để kết nối từ những thế hệ lại với nhau kể cả Thầy lẫn Trò. Còn riêng tôi, tôi lại một lần nữa “Cho tôi một lời Tạ ơn” với Từ Minh Tâm và không phải “người viết” kín đáo nữa mà với một cái tên hẳn hoi: Đó là Lưu Thanh Bình, người đồng hương Lái Thiêu với Thầy tôi!

Nguyên Thảo,
13/04/11.

Quả là một niềm hãnh diện vô biên khi nhận được bài viết "Tình thầy trò: hơn 50 năm tìm lại" do em viết đặc biệt để tặng Thầy.

Mau lẹ và giỏi thiệt, nhịp cầu liên lạc mới nối lại có mấy ngày mà em đã cho "ra lò" một bài viết rất hay, vừa tình cảm chứa chan pha với lối khôi hài dí dỏm làm cho Cô và Thầy không khỏi bật cười ngất khi đọc tới đoạn các em học trò Tân Phước Khánh viết trật chánh tả tùm lum lúc Cô giáo người Bắc đọc ba chữ "Cách định bệnh". Thời điểm đó (1959) lối phát âm của đồng bào di cư từ Bắc vào, còn xa lạ đối với bà con người Nam nhứt là trong thôn quê như Tân Khánh mình.

Em có một trí nhớ tuyệt vời khi nhắc lại những bài hát vào thời kỳ đó, nhớ cả chiếc xe gắng máy hiệu Sachs cũ kỷ của Thầy đi làm từ Lái Thiêu lên Tân Khánh hằng ngày, qua những đoạn đường gồ ghề đất đỏ. Em nhớ gần hết các Thầy Cô mà ngày nay phần lớn đã ra đi. Ngày nay thì đường xá trong tỉnh tương đối tốt hơn xưa. Thầy có về thăm quê mấy lần và thấy cảnh vật đều thay đổi nhưng đúng như lời em Lưu Thanh Bình mới viết về Lái Thiêu Bình Dương:... quê hương yên lành, hiền hòa dễ sống, con người tốt bụng dễ gần.. mà có đi xa mới nhớ, có thiếu vắng mới thương...

Nhân đây, xin cảm ơn hai đồng hương Lưu Thanh Bình và Từ Minh Tâm, nhờ hai bạn mới có thơ qua lại mấy ngày nay, điều nầy rất quý cho những ai xa xứ.

Với Từ Minh Tâm, tuy chưa được gặp lần nào nhưng tôi đã "biết" em Tâm qua nhiều bài viết hữu ích, có tính cách phóng sự tìm hiểu, đăng trên Đặc san của Hội Ái Hữu Bình Dương mà anh Nguyễn Hữu Của, Hội trưởng, thường xuyên gởi cho chúng tôi vào những dịp tất niên và dịp Hè .

Thôi, tạm ngưng ở đây, xin gởi lời thăm hết ba CHS Trịnh Hoài Đức, nếu cơ duyên đưa đẩy, mình sẽ có ngày gặp nhau.